พัฒนาการองค์รวมมิติใหม่ที่ครูต้องรู้

ในการพัฒนาเด็กปฐมวัย 40 ปีที่ผ่านมา เมื่อพูดถึงพัฒนาการองค์รวม จะหมายถึงพัฒนาการทั่วไป 4 ด้าน ด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์-สังคม สติปัญญา เป็นเรื่องที่ครูปฐมวัยเรียนรู้เข้าใจ

แต่ผศ.ดร.ปนัดดา ธนเศรษฐกร ผู้ช่วยผู้อำนวยการด้านศูนย์พัฒนาเด็กปฐมวัย สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า ครูปฐมวัยยุคปัจจุบันจะรู้แค่พัฒนาการ 4 ด้านไม่ได้ เพราะยังมีพัฒนาการด้านตัวตน(Self) กับพัฒนาการด้าน EF ที่เป็นองค์ความรู้ใหม่และมีความเกี่ยวข้องสอดคล้องกับพัฒนาการ 4 ด้าน ครูจึงจำเป็นต้องรู้ให้ครบทุกด้าน รวมเป็นพัฒนาการองค์รวมในมิติใหม่ ซึ่งกำลังจะกลายเป็นนโยบายและหลักปฏิบัติของครูปฐมวัยในปัจจุบัน เป้าหมายเพื่อเด็กมีพัฒนาการสมวัยอย่างสมดุล

อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมาแม้ครูรู้ดีว่าเด็กปฐมวัยจะต้องได้รับการส่งเสริมพัฒนาการ 4 ด้าน แต่เด็กปฐมวัยก็ยังไม่ได้ส่งเสริมพัฒนาการอย่างเต็มที่  พบว่ามีปัญหาดังนี้

ปัญหาที่ 1 พบว่าการจัดกิจกรรมของครูปฐมวัยมักเน้นส่งเสริมแต่พัฒนาการด้านร่างกาย สติปัญญา มักมองข้ามความสำคัญด้านอารมณ์ สังคมและจิตใจ 

ปัญหาที่ 2 ครูปฐมวัยมีความเข้าใจเรื่องพัฒนาการไม่ชัดเจน พัฒนาการหมายถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างมีขั้นตอน ตามลำดับ พัฒนาการด้านร่างกายอาจเห็นได้ชัดเจนเป็นขั้นตอนตามวัย แต่พัฒนาการบางอย่างอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงกับเด็กที่ดูเหมือนเป็นปัญหา ซึ่งบางครั้งทำให้ครูหัวเสียเพราะครูไม่ได้มองว่าเป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการ เช่นครูไม่เข้าใจว่าเด็ก 3 ขวบขึ้นไปจะมีอารมณ์ที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่นโกรธเพื่อนอิจฉาเพื่อนแต่ยังอยากเล่นด้วย ถ้าเด็กไม่ได้รับการฝึกควบคุมอารมณ์จะแสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ครูจึงต้องฝึกให้เด็กมีทักษะในการควบคุมอารมณ์นั้น  เมื่อครูไม่เข้าใจว่าเป็นธรรมชาติพัฒนาการทางอารมณ์ของเด็ก เด็กจึงไม่ได้รับการฝึกฝนส่งเสริมให้มีทักษะดังกล่าว ครูมักแยกไม่ออกว่าอะไรเป็นธรรมชาติพัฒนาการ อะไรคือทักษะที่เด็กต้องได้รับการฝึกฝน ส่งเสริม

ปัญหาที่ 3  ครูไม่รู้เรื่องพัฒนาการด้านตัวตน(Self) และทักษะสมอง EF ทำให้เด็กนอกจากไม่ได้รับการส่งเสริมที่ถูกต้องเหมาะสมแล้ว ก็อาจจะไปยับยั้งพัฒนาการด้านตัวตนและ EF ของเด็กได้ เช่นดุด่าว่ากล่าวทำให้เด็กเสียเซลฟ์ ขาดความเชื่อมั่นที่จะลองผิดลองถูก เป็นต้น

ดังนั้น ความรู้เรื่องพัฒนาการองค์รวมในมิติใหม่จึงเป็นเรื่องที่ครูและนักศึกษาครูจำเป็นต้องรู้ โดยต้องเรียนรู้ทำความเข้าใจ 3 เรื่องใหญ่ๆ คือ พัฒนาการ 4 ด้าน พัฒนาการด้านตัวตน และทักษะสมอง EF ให้เข้าใจอย่างชัดแจ้ง แล้วนำไปปฏิบัติในชั้นเรียน เพื่อพัฒนาส่งเสริมเด็กให้มีคุณภาพอย่างสมดุลในทุกด้าน..

แนวทางในการดำเนินนโยบายครูปฐมวัย “5 มีอยู่จริง”

การพัฒนาเด็กองค์รวม(พัฒนาการ 4 ด้าน Self และ EF) กำลังเป็นเป้าหมายและนโยบายในการพัฒนาเด็กปฐมวัยของกระทรวงศึกษาธิการ โดยมีเป้าหมายให้เด็กมีพัฒนาการสมวัยอย่างรอบด้านและสมดุล มีแนวทางดังนี้

          1.ครูมีอยู่จริง สร้างความผูกพันกับเด็ก

2.เด็กมีอยู่จริง ครูมีอยู่จริง ทำให้เด็กรู้ว่าตัวเองมีตัวตน

3.หลักสูตรมีอยู่จริง หลักสูตรที่ครูจะต้องหาโอกาสให้เด็กมีความสำเร็จให้ได้

4.ครอบครัวของเด็กมีอยู่จริง ครูปฐมวัยมีหน้าที่แชร์ความรู้และเป็นเพื่อนคู่คิดให้กับผู้ปกครอง

5.เพื่อนร่วมงานมีอยู่จริง ครูแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ทำPLC ร่วมกัน ครูทำงานร่วมกับสหวิชาชีพเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และส่งเสริมเด็กให้เต็มศักยภาพที่สุด